چرا تجزیه و تحلیل اسپرم انجام می شود

چرا تجزیه و تحلیل اسپرم انجام می شود؟

• تشخیص نازایی
• تشخیص ناباروری (به عنوان بخشی از تحقیقات ناباروری یک زن و شوهر)
• پیش آگهی برای باروری
• اثربخشی وازکتومی

شناسایی گزینه های درمان:

• جراحی
• درمان پزشکی
• کمک به درمان موثر
• انجماد

تجزیه و تحلیل نمونه مایع منی:

–تجزیه و تحلیل ماکروسکوپی

• مایع شدن (Liquefaction)
• ویسکوزیته
• حجم
• رنگ و ترکیب
• PH

-تجزیه و تحلیل میکروسکوپی

• مقدار اسپرم
• حرکت اسپرم
• مورفولوژی اسپرم
• آگلوتیناسیون
• زنده بودن
• DNA اسپرم

تجزیه و تحلیل ماکروسکوپی نمونه سیمن

معاینه ماکروسکوپی

 Liquefaction :

 روان شدن(Liquefaction ) به معنای تبدیل به  مایع شدن بخشي از قسمت ژله ای پلاسماي سیمن

• سیمن معمولا به عنوان یک ماده ی لخته مانند بوده و ظرف 20 دقیقه پس از انزال بصورت مایع درمی آید(دردمای37درجه سانتیگراد).
  مایع منی غیر مایع یک رخداد نسبتا نادر است، ممکن است اختلال عملکردی پروستات را نشان دهد و باید به آن توجه شود.
  • نمونه توسط پیپت پاستور پلاستیکی  برداشته  شده ومورد مشاهده قرار می گیرد:
  اگر همگن و کاملا آبي                                                 روان شدن کامل
  اگر مخلوط و ناهمگن                                                 روان شدن کامل نیست

       توجه داشته باشید: نمونه های نرمال سیمن، ممکن است حاوی گرانول ژله ای باشد (اجزای ژلاتینی) که مایع نیستند.

• اگر بعد از 2 ساعت نمونه مایع نشد، آنزیم پروتئولیتیک مانند آلفا کیموتریپسین ممکن است اضافه شود تا باقی مراحل آنالیز انجام شود .

• ویسکوزیته:
  توسط کشیدن و تخلیه کردن مایع منی توسط پیپت وبا استفاده از یک مقیاس ذهنی اندازه گیری می شود.

ویسکوزیته منی نیز مانند سایر مایعات با درجه حرارت تغییر کرده و گذشت زمان نیز آن را کاهش می دهد.  بعد از مایع شدن کامل می توان به راحتی با مکش سرنگ میزان ویسکوزیته را مشخص نمود.

• حجم:
  اندازه گیری با استفاده از استوانه مدرج یا لوله سانتریفیوژ.
  • 1.5- 5.5 میلی لیتر (بدون رقیق کردن).
  • کاهش حجم (یعنی <1.5 میلی لیتر؛ هیپواسپرمی) ممکن است، خطای درنمونه گیری، عدم رعایت پرهیز جنسی در زمان تعیین شده یا اختلال در انزال را نشان دهد.
  • افزایش حجم (> 5.5 میلی لیتر؛ هیپراسپرمی) ممکن است نشان دهنده استراحت طولانی باشد.
  • آسپرمیا (بدون اسپرم) ممکن است انزال برگشتی را نشان دهد و باید با ادرار پس ازانزال برای بررسی وجود اسپرم در ادرار بررسی شود.
• رنگ:
  مایع منی از نظر رنگ باید شیری رنگ باشد. زرد بودن یا قهوه ای یا خونی غیرطبیعی محسوب می گردند.
• pH
• بعد از مایع شدن کامل ، PH را می توان با استفاده از نوار کاغذی مخصوص مشخص نمود . این کاغذ با تغییر رنگی که می دهد می تواند PH  را به راحتی مشخص نماید .
• PH طبیعی بعد از مایع شدن کامل بین  2/7 تا 8/7 است . با گذشت زمان یا وجود التهاب در اندامهای  تولید مثل آقا،  pH مایع منی افزایش یافته و قلیایی می شود . بر عکس در مواردی که بیماریهای مزمن غده پروستات ، کیسه منی و اپی دیدیم وجود داشته باشد ، نمونه به طرف اسیدی شدن تغییر می کند.

تجزیه و تحلیل میکروسکوپی نمونه سیمن

در صورت وجود اسپرم  نمونه باید مورد بررسی قرار گیرد تا طبقه بندي حركتي، تجمع، آگلوتیناسیون و رقت، مورفولوژی و… برای ارزیابی دقیق اسپرم انجام شود.

آگلوتیناسیون

اسپرمهای حرکتی به یکدیگر متصل می شوند، بصورت ؛ سربه سر ،دم به دم و بصورت مخلوطی از هر دو (عامل ایمنولوژیک ناباروری)

چسبیدن اسپرم ها به همدیگر که ممکن است بصورت سر به سر ، سر به دم ، دم به دم باشد . علت آن ترشح آنتی بادی ضد اسپرم می باشد ، آگلوتیناسیون بصورت few ، some ، most  و  all گزارش می دهد که حاکی از میزان تجمع اسپرم می باشد.

• تحرک:

پارامتر اصلی در تعیین کیفیت مایع منی ، تحرک اسپرمها است . چون  اسپرمهای غیر متحرک قادر به عبور  از مجاری تناسلی زن نبوده و نمی تواند  تخمک را بارور سازد .

درجات تحرک اسپرم :

Class A : اسپرمهایی که با سرعت یک میدان میکروسکوپی را بطور مستقیم طی می کنند .(خوب)

Class B : اسپرمهایی که در میدان میکروسکوپی حرکت رو به جلو دارند ولی یک میدان را به طور مستقیم طی نمی کنند .(معمولی)

Classs C  : اسپرمهایی که حرکت رو به جلو ندارند یا بصورت لرزشی حرکت داشته و یا بصورت حرکت دورانی یا رفت و برگشتی دارند .(ضعیف)

Class D : اسپرمهایی که هیچ گونه حرکتی ندارند .(بد)

 ذکر این نکته ضروری است که نمونه اسپرموگرام  نرمال  باید دارای حداقل 60-50 درصد اسپرمهای متحرک و با حداقل سرعتی برابر با کلاس  B می باشد .

علت حرکت غیر طبیعی و ضعیف اسپرم  میتواند عفونت ، آنتی بادی ضد اسپرم ، انسداد ناقص مجرای انزال ، نقصان هورمون FSH ،  LH و واریکوسل باشد.

• زنده بودن:

برای شناسایی اسپرمهای زنده متحرک و غیر متحرک از اسپرمهای مرده ، می توان از رنگ آمیزی فوق حیاتی استفاده نمود که در نمونه طبیعی 75%  یا بیشتر اسپرمها زنده می باشد .

• غلظت

برای این کار، تعداد اسپرم موجود در هر میلی‌لیتر از مایع منی خارج‌شده در یک انزال شمارش می‌شوند. ۲۰ میلیون اسپرم یا بیشتر در هر میلی‌لیتر طبیعی است. تعداد بسیار کم اسپرم می‌تواند باعث ناباروری شود، اگرچه بدین معنا نیست که مرد نمی‌تواند صاحب فرزند شود، مردانی با تعداد اسپرم زیر یک میلیون نیز توانسته‌اند پدر شوند.

• مرفولوژی
• به دلیل اندازه کوچک سراسپرم انسان، باید ازاسمير رنگ آميزي شده وخشک شده در هوا استفاده شود.
• نمونه های آماده شده با استفاده ازبزرگنمایی 1000* و با کمک روغن امرسیون در زیرمیکروسکوپ بررسی می شوند.
• WHO توصیه می کند که 200 اسپرم در هر نمونه شمارش شوند.
• نمونه مورد بررسی بایستی از نظر سر، گردن و دم نرمال باشند (توضیحات نمونه نرمال در کتاب WHO آورده شده است.)

میزان شکست دی ان ای

 یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت لقاح خارج رحمی، سلامت DNA اسپرم است. مطالعات مختلف نشان می‌دهد که هر چه کیفیت اسپرم پایین‌تر باشد سلامت DNA اسپرم هم با مشکلات بیشتری مواجه است.

مواردی که درخواست SDFA اهمیت دارد:

• مردان مبتلا به ناباروری با علت نامشخص
• مردان مبتلا به اولیگو آستنوتراتواسپرمی (OAT)
• مردان با سابقه انجام درمان‌های ناموفق کمک باروری مانندIVF و ICSI
• بررسی کارایی درمان‌های دارویی در مردان
• مردان خواهان داشتن فرزند به دنبال یک یا چند دوره شیمی درمانی
• سابقه توقف در رشد جنین (Arrested embryo development)
• سابقه رشد ضعیف جنین (Poor blastocyte develompment )
• مردان با سن بالا
• سقط مکرر جنین در خانم
• مردان مبتلا به واریکوسل
• مردان در تماس با مواد سمی و آلودگی‌های محیطی
• مایع منی حاور اسپرم‌های غیر طبیعی و با تعداد کم در مردان