بافت شناسی Histology
در مطالعه بافت و ارگانهای مختلف باید آنها را به روش خاصی آماده و به ضخامت 5 تا 10 میکرون برش داد که این اعمال در مجموع آماده سازی بافت نام دارد. آماده سازی بافت ها جهت مطالعات میکروسکوپی با روش های متعددی انجام می گیرد که شامل مراحل زیر می باشد.
1- نمونه برداری:
در واقع هر نوع بافتی که از بدن برداشته می شود مورد آزمایش قرار می گیرد تا نوع بیماری و نوع درمان دقیقا مشخص شود. در بعضی مواقع پزشک معالج هنگام جراحی به مواردی بر می خورد که نیاز به تشخیص سریع می باشد که آیا بافت برداشته شده بدخیم است یا خیر. حال نمونه کوچکی از آن به بخش پاتولوژی جهت آزمایش ارسال می گردد که به این نوع نمونه فروزن frozen می گویند.
همچنین آسپیراسیون سوزنی و انواع مایعات که از بدن گرفته می شود با عنوان سیتولوژی به این بخش فرستاده می شود که آنها هم با رنگ آمیزی پاپانیکولا (Papanicolaou) بدخیم بودن یا نبودن و یا اینکه چه نوع بیماری است مورد آزمایش و بررسی قرار می گیرند.
2- ثابت کردن (Fixation):
جهت جلوگیری از تخریب ساختمان سلولی بوسیله فعالیت آنزیم های درون سلولی عمل فیکساسیون انجام می شود. برای انجام این کار فیکساتیوهای مختلفی وجود دارد ولی فرمالین 10% معمول ترین آن ها می باشد. بافت هایی که دارای رسوبات آهکی می باشند همانند دندان و استخوان بایستی قبل از فیکساسیون، دکلسیفینه شوند.
3- آبگیری (Dehydration):
هدف از این مرحله خارج کردن آب موجود در بافت ها برای نفوذ بهتر پارافین می باشد.
4- شفاف سازی (clarification):
در این مرحله از ماده ای به جای الکل استفاده می شود که قابلیت مخلوط شدن با الکل را هم دارد. در پایان این مرحله بافت شفاف تر می شود.
5- آغشته سازی (infiltration):
در این مرحله نمونه داخل قالب حاوی پارافین قرار می گیرد. بسته به نوع بافت مدت زمان قرار گیری در پارافین متفاوت می باشد.
6- قالب گیری (Embedding):
قرار دادن نمونه آغشته به پارافین داخل قالب حاوی پارافین مذاب و قرار دادن آن در دمای محیط تا ببندد. سپس بلوک پارافینی از داخل قالب جدا می شود.
7- مقطع گیری (Sectioning):
برای بررسی بافت نیاز است تا آن را به قطعات 5 تا 10 میکرون برش زده تا بتوان با کمک میکروسکوپ بافت را مورد بررسی قرار داد. برش زدن با دستگاهی به نام میکروتوم انجام می شود.
8- چسباندن (Mounting):
قرار دادن برشهای بافت بر روی لام حاوی ماده چسبنده و آماده شدن لام برای رنگ آمیزی و بررسی کامل آن.
9- رنگ آمیزی (staining):
جهت بررسی بافت مورد نظر از روش رنگ آمیزی بصورت معمولی یا اختصاصی انجام می شود.
بافت ها به دو علت قبل از مشاهده با میکروسکوپ به رنگ آمیزی نیاز دارند:
- چون شفاف هستند و قابل رویت نیستند.
- برای آن که بتوانیم اجزای سلول را تفکیک کنیم و محدوده ی سلول را تشخیص دهیم.
با میکروسکوپ نوری یا LM (light microscope) فقط هسته و سیتوپلاسم قابل رویت هستند. اندامک ها فقط با میکروسکوپ الکترونی قابل مشاهده اند.
رنگ آمیزی معمولی برای مشاهده با میکروسکوپ نوری با H&E (هماتوکسیلین و ائوزین) انجام می شود.
Eosin: سیتوپلاسم تمام سلول ها را به رنگ صورتی مایل به قرمز رنگ می کند، زیرا خاصیت اسیدی دارد و با سیتوپلاسم که خاصیت بازی دارد واکنش می دهد.
Hematoxylin: هسته ی همه ی سول ها را بنفش می کند، زیرا خاصیت بازی دارد و با هسته ی سلول ها که محل تجمع اسیدهاست واکنش می دهد.
